LOTO (Lockout Tagout) ระบบควบคุมพลังงานให้ปลอดภัยในอุตสาหกรรม

หนึ่งในมาตรฐานความปลอดภัยที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล และมีบทบาทสำคัญในการป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นอย่างไม่คาดคิดในอุตสาหกรรม นั่นก็คือ ‘LOTO’ หรือ Lockout-Tagout ซึ่งเป็นระบบที่ถูกออกแบบมาเพื่อควบคุมแหล่งพลังงานอันตรายระหว่างการซ่อมบำรุง หรือการทำงานกับเครื่องจักร เพื่อให้มั่นใจว่าเครื่องจักรจะหยุดทำงานอย่างสมบูรณ์และปลอดภัย 

ในบทความนี้ naradee จะขอพาไปทำความเข้าใจและความสำคัญของระบบ LOTO ว่าคืออะไร มีหน้าที่ที่สำคัญอะไรบ้าง และข้อมูลอื่น ๆ ที่ควรทราบ หากพร้อมแล้ว ไปอ่านกันเลย!
 

สารบัญบทความ

• รู้จักกับ LOTO (Lockout-Tagout) คือระบบอะไร?
• ระบบ LOTO มีหลักการทำงานอย่างไร?
• ประโยชน์ของการนำระบบ LOTO (Lockout-Tagout) มาใช้
• ขั้นตอนการทำ Lockout-Tagout มีอะไรบ้าง?
• ข้อควรระวังของระบบ LOTO ที่ควรทราบและให้ความสำคัญ
• LOTO ระบบป้องกันและควบคุมพลังงานที่ทุกโรงงานอุตสาหกรรมจำเป็นต้องมี
   

รู้จักกับ LOTO (Lockout-Tagout) คือระบบอะไร? 

ระบบ Lockout-Tagout (LOTO) เป็นมาตรการความปลอดภัยในโรงงานและอุตสหกรรม ที่จะใช้เพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากพลังงานอันตราย โดยการล็อกอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับเครื่องจักร และมีการติดป้ายเตือนเพื่อไม่ให้สามารถใช้งานได้ในระหว่างการซ่อมบำรุงหรือบริการ นอกจากนี้ยังรวมไปถึงป้องกันพลังงานอันตรายจากหลายแหล่ง เช่น ไฟฟ้า, แรงดันอากาศ, แรงดันไฮดรอลิก หรือพลังงานกลที่อาจสะสมในเครื่องจักรด้วย 

ระบบนี้ช่วยให้มั่นใจว่าเครื่องจักรจะไม่สามารถเริ่มทำงานได้ จนกว่าการซ่อมแซมหรือการบริการจะเสร็จสิ้นอย่างปลอดภัย ลดความเสี่ยงที่อาจเกิดจากการปล่อยพลังงานโดยไม่ตั้งใจ และปกป้องพนักงานจากอันตรายระหว่างการทำงานกับอุปกรณ์อันตรายต่าง ๆ นั่นเอง
 

ระบบ LOTO มีหลักการทำงานอย่างไร?

หัวใจสำคัญในหลักการทำงานของ LOTO อยู่ที่การตัดแยกและควบคุมพลังงานทุกรูปแบบที่อาจเป็นอันตราย ซึ่งอุปกรณ์ Lockout และ Tagout จะมีหน้าที่และหลักการทำงานโดยคร่าว ๆ ดังนี้
 

Lockout

Lockout จะเป็นกระบวนการใช้กุญแจ อุปกรณ์ล็อค กุญแจนิรภัย เพื่อช่วยแยกแหล่งพลังงานจากระบบเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น เบรกเกอร์ วาล์ว หรือสวิตช์ ให้อยู่ในสถานะปิด ป้องกันการจ่ายพลังงานโดยไม่ได้ตั้งใจ ทำให้การทำงานหรือซ่อมบำรุงอุปกรณ์เป็นไปอย่างปลอดภัย

ตัวอย่างอุปกรณ์ล็อกที่ออกแบบมาโดยเฉพาะสำหรับอุปกรณ์ตัดแยกพลังงานแต่ละประเภท เช่น

• ล็อคเซอร์กิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker Lockout) ใช้สำหรับล็อกเบรกเกอร์ไฟฟ้าเพื่อป้องกันการสับสวิตช์ขึ้นโดยไม่ตั้งใจ
• ล็อควาล์ว (Valve Lockout) มีหลายรูปแบบสำหรับวาล์วแต่ละชนิด เช่น บอลวาล์ว และวาล์วประตู เพื่อป้องกันการเปิด-ปิดวาล์ว
• ล็อคปลั๊กและสวิตช์ (Plug and Switch Lockout) ใช้ครอบปลั๊กไฟหรือสวิตช์เพื่อป้องกันการเสียบปลั๊กหรือการกดสวิตช์
• ล็อคนิวแมติก (Pneumatic Lockout) ใช้สำหรับตัดการเชื่อมต่อ และปล่อยแรงดันลมที่ตกค้างในระบบ
   

Tagout

Tagout จะเป็นกระบวนการที่ติดป้ายเตือนสัญลักษณ์ความปลอดภัยที่อุปกรณ์ หรือเครื่องจักรระหว่างการซ่อมบำรุง เพื่อป้องกันไม่ให้เครื่องถูกเปิดใช้งานโดยไม่ตั้งใจ ซึ่ง Tagout จะต้องทำควบคู่กับไปกับการทำ Lockout เพื่อป้องกันการใช้งานจนกว่าจะเสร็จสิ้นการซ่อมแซม รวมถึงการปิดเครื่องจักรและตัดแยกพลังงานต่าง ๆ ให้แน่ใจว่าไม่มีพลังงานที่สะสมค้างอยู่ในระบบหรืออุปกรณ์ เครื่องจักรหยุดนิ่งและมีความปลอดภัย

โดยข้อมูลที่ควรระบุบนป้าย Tagout มักจะประกอบด้วย

• คำเตือนที่ชัดเจน เช่น ห้ามเปิดเครื่อง, อันตราย, ห้ามใช้งาน, อยู่ในระหว่างการบำรุงรักษาอุปกรณ์
• ชื่อผู้ที่ทำการล็อกและแขวนป้าย
• หน่วยงานหรือแผนกที่รับผิดชอบ
• ช่องทางการติดต่อ
• วันที่และเวลาที่ทำการล็อก
   

ประโยชน์ของการนำระบบ LOTO (Lockout-Tagout) มาใช้

การนำระบบ LOTO มาใช้อย่างถูกต้องและสม่ำเสมอในสถานประกอบการ มีประโยชน์มากมาย ทั้งในด้านความปลอดภัย การดำเนินงาน และในด้านอื่น ๆ ดังนี้

• ป้องกันอุบัติเหตุจากการปล่อยพลังงานโดยไม่ตั้งใจ ระบบ LOTO ช่วยลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นจากการปล่อยพลังงานที่เก็บไว้ในเครื่องจักรโดยไม่ได้ตั้งใจ เช่น การช็อตไฟฟ้า หรือการทำงานของเครื่องจักรที่ไม่ควรเกิดในขณะที่กำลังซ่อมบำรุง หรือปรับส่วนประกอบต่าง ๆ ซึ่งระบบนี้ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์เหล่านี้ขึ้น
• เพิ่มความปลอดภัยให้กับผู้ปฏิบัติงาน เช่น กระแสไฟฟ้า แรงดันอากาศ หรือแก๊สที่อาจถูกปล่อยออกมาโดยไม่รู้ตัวในระหว่างงานซ่อมบำรุง การล็อคแหล่งพลังงานเหล่านี้จะช่วยป้องกันการเริ่มทำงานโดยไม่ได้ตั้งใจ ซึ่งสามารถช่วยลดโอกาสของการบาดเจ็บหรือการเสียชีวิตของผู้ที่ปฏิบัติงานในพื้นที่นั้นได้
• การปฏิบัติตามข้อกำหนดทางกฎหมาย หลายประเทศมีกฎหมายที่กำหนดให้การใช้ระบบ LOTO เป็นข้อบังคับในสถานที่ทำงานที่มีแหล่งพลังงานอันตราย การปฏิบัติตามข้อกำหนดเหล่านี้ช่วยให้บริษัทและโรงงานสามารถรักษาความปลอดภัยในสภาพแวดล้อมการทำงาน รวมไปถึงสามารถหลีกเลี่ยงปัญหาทางกฎหมายที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้
• ช่วยให้มีขั้นตอนมาตรฐานที่ชัดเจน ระบบ LOTO ถือเป็นอีกหนึ่งในขั้นตอนที่เป็นมาตรฐานในการแยกและควบคุมแหล่งพลังงาน โดยมีเอกสารที่กำหนดขั้นตอน และมีการฝึกอบรมพนักงาน เพื่อให้การปฏิบัติงานเป็นไปตามมาตรฐาน ช่วยเพิ่มความปลอดภัยและความมั่นใจในการดำเนินการ
• เพิ่มความตระหนักรู้ในด้านการเตือนความปลอดภัย การใช้ระบบ LOTO ช่วยเพิ่มการตระหนักรู้ของพนักงานถึงการซ่อมบำรุง หรือการปรับปรุงเครื่องจักรที่ไม่สามารถใช้งานได้ในขณะนั้น 
• ช่วยปรับปรุงการสื่อสาร และการประสานงานให้มีประสิทธิภาพ การนำระบบ LOTO มาใช้นั้น จำเป็นจะมีการประสานงานที่ดีระหว่างผู้ปฏิบัติงาน เจ้าหน้าที่ซ่อมบำรุง และหัวหน้างาน ไปจนถึงมีช่องทางการสื่อสารที่ชัดเจนอยู่เสมอ เพื่อให้ทุกคนที่เกี่ยวข้องทราบสถานะของอุปกรณ์ และการบำรุงรักษาที่กำลังดำเนินอยู่ ช่วยให้มั่นใจได้ว่าทุกคนมีข้อมูลและความเข้าใจที่ตรงกันในการใช้มาตรการป้องกันที่เหมาะสม
• ช่วยป้องกันความเสียหายของอุปกรณ์ การล็อคเครื่องจักรในระหว่างการซ่อมบำรุง จะช่วยลดความเสี่ยงจากความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นจากการเคลื่อนย้าย หรือการปรับแต่งโดยไม่ได้ตั้งใจ ซึ่งอาจทำให้เกิดการซ่อมแซมที่มีค่าใช้จ่ายสูง หรือการหยุดทำงานของเครื่องจักรที่จะเป็นผลเสียในภายหลัง
   

ขั้นตอนการทำ Lockout-Tagout มีอะไรบ้าง?

เพื่อให้มั่นใจว่าสภาพแวดล้อมในการทำงานจะปลอดภัยอย่างสูงสุดต่อพนักงาน และระบบ LOTO จะทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ การทำ Lockout Tagout ควรจะปฏิบัติตามขั้นตอนดังต่อไปนี้

1. ระบุอันตรายที่อาจเกิดจากเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ที่ต้องซ่อมบำรุง เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานเข้าใจถึงความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นและสามารถระมัดระวังได้อย่างถูกต้อง
2. แจ้งพนักงานที่เกี่ยวข้องถึงช่วงเวลาที่เครื่องจักรจะหยุดทำงาน เพื่อไม่ให้มีพนักงานติดอยู่ในเครื่องจักร โดยเฉพาะในกรณีที่เป็นเครื่องจักรที่จะต้องมีคนเข้าไปทำงานด้านใน
3. ปิดการทำงานของเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ให้หยุดนิ่ง เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายต่อผู้ที่ทำการซ่อมบำรุง
4. ตัดการจ่ายพลังงานจากเครื่องจักรโดยการปิดเบรกเกอร์ สวิตช์ หรือวาล์วที่เกี่ยวข้อง เพื่อป้องกันการทำงานโดยไม่ตั้งใจ
5. ทำการล็อคอุปกรณ์และติดป้ายเตือนที่ชัดเจน เพื่อให้มั่นใจว่าเครื่องจักรหรืออุปกรณ์จะไม่ถูกเปิดใช้งานจนกว่าจะเสร็จสิ้นการซ่อมบำรุง
6. หลังจากตัดแหล่งพลังงานออกไปแล้ว ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีพลังงานที่เหลือหรือสะสมอยู่ภายในเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากพลังงานที่เหลืออยู่
    

ข้อควรระวังของระบบ LOTO ที่ควรทราบและให้ความสำคัญ

หลังจากที่ได้ทราบเกี่ยวกับประโยชน์ ขั้นตอนการทำงานของ Lockout Tagout กันไปแล้ว อีกหนึ่งเรื่องที่ควรทราบนั่นก็คือข้อควรระวัง ซึ่งเป็นจุดสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในขณะที่ใช้งาน โดยข้อควรระวังมีดังต่อไปนี้

• อุปกรณ์ Lockout ที่ใช้ในงานระบบไฟฟ้าควรจะเป็นอุปกรณ์ที่ได้มาตรฐาน แข็งแรงทนทาน และควรจะทำจากวัสดุที่ไม่เป็นสื่อนำกระแสไฟ เพื่อให้มั่นใจถึงประสิทธิภาพในการใช้งาน รวมไปถึงมั่นใจในการป้องกันอันตรายจากการลัดวงจรหรือไฟฟ้าช็อต
• ควรเลือกใช้อุปกรณ์ Lockout ให้เหมาะสมกับประเภทของเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ที่ต้องการควบคุม เพื่อความเหมาะสมและปลอดภัยสูงสุด
• ผู้ปฏิบัติงานควรจะต้องรู้จักแหล่งพลังงานที่อาจเป็นอันตรายในโรงงาน หรือบริษัทของตนเอง ไปจนถึงรวมถึงวิธีการควบคุม ปิด หรือการจ่ายพลังงานให้ถูกต้องและมีความปลอดภัย
• ผู้ปฏิบัติงานแต่ละคนต้องมีแม่กุญแจเฉพาะของตนเอง และห้ามให้ผู้อื่นยืมใช้โดยเด็ดขาด
• ผู้ปฏิบัติงานที่ใช้ Lockout จำเป็นจะต้องได้รับการฝึกอบรมถึงวิธีการใช้งานอุปกรณ์อย่างถูกต้อง โดยแนะนำว่าจะควรจะมีการฝึกอบรมเหล่านี้เป็นประจำทุก ๆ 3 ปี หรือเป็นไปตามระยะเวลาที่กฎหมายกำหนด เพื่อเป็นการทบทวนความรู้ความเข้าใจสำหรับผู้ที่เกี่ยวข้องกับการใช้งาน
• ควรจัดการฝึกอบรมเพื่อให้พนักงานเข้าใจวิธีการควบคุมแหล่งพลังงานที่อาจเป็นอันตรายและสามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
   

LOTO ระบบป้องกันและควบคุมพลังงานที่ทุกโรงงานอุตสาหกรรมจำเป็นต้องมี

การป้องกันอุบัติเหตุจากพลังงานอันตรายระหว่างการซ่อมบำรุงเครื่องจักรเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่อาจมองข้าม และแน่นอนว่าระบบ LOTO (Lockout-Tagout) เป็นตัวช่วยสำคัญที่ตอบโจทย์ เพื่อให้ทุกการซ่อมบำรุงเป็นไปอย่างปลอดภัย ลดความเสี่ยงและสร้างความมั่นใจในความปลอดภัยของพนักงาน

และสำหรับใครที่ต้องการป้องกันภัยจากเหตุไม่คาดฝัน เซฟตี้ทุกงานประจำวัน สามารถเลือกใช้ “Lock-out/Tag-out” (LOTO) ตามมาตรฐาน OSHA อุปกรณ์ที่ทั้งทนทาน แข็งแรง และได้มาตรฐาน พร้อมระบบระบุเอกลักษณ์เฉพาะตัว ด้วย “กุญแจคล้องตระกูล Master Lock 406” ที่ได้รับการออกแบบพิเศษเพื่อเพิ่มความปลอดภัยในงานอุตสาหกรรม เหมาะสำหรับงานไฟฟ้าและพื้นที่เสี่ยงอันตราย

คุณสมบัติและจุดเด่นของ Master Lock 406

• ผลิตจากวัสดุผสม Zenex™ แข็งแรงและปลอดภัย
• ห่วงกุญแจไนลอนผสม หุ้มฉนวนไฟฟ้า ไม่ก่อให้เกิดประกายไฟ (ศก. 6 มม.)
• ทนต่อการกัดกร่อนและสารเคมี ใช้งานได้ตั้งแต่อุณหภูมิ -57 °C ถึง +177 °C
• ทนต่อแสง UV และแรงดึงในตำแหน่งปิดสูงถึง 114 กก. (252 ปอนด์)
• เลือกได้ทั้ง: ลูกกุญแจเดี่ยว (KD), ลูกกุญแจเหมือนกัน (KA), ระบบมาสเตอร์คีย์ (MK)
• รองรับการสลักเลเซอร์เพื่อระบุรายละเอียดบนตัวกุญแจ
• มาพร้อมป้ายเตือน “Danger!!! (อันตราย)” และ “Property of (ทรัพย์สินของ)”

นอกจากกุญแจ LOTO ที่ naradeeSTORE ยังมีอุปกรณ์ล็อคเพื่อความปลอดภัย (Safety Series) ที่ออกแบบมาเพื่อป้องกันความเสี่ยงของเจ้าหน้าที่ระหว่างการซ่อมบำรุงหรือแก้ไขแหล่งจ่ายพลังงาน โดยครอบคลุมตั้งแต่อุปกรณ์ล็อควาล์ว ล็อคปลั๊กไฟฟ้า ล็อคระบบนิวแมติก ล็อคเซอร์กิตเบรกเกอร์ ไปจนถึงฝาครอบป้องกันปุ่มกดและสวิตช์ ซึ่งทั้งหมดนี้ตอบโจทย์ทุกการใช้งานได้อย่างครบครัน เหมาะสำหรับทุกกลุ่มอุตสาหกรรมและทุกขนาดองค์กร ไม่ว่าจะเป็นโรงงาน โรงแรม หรือคอนโดฯ

สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถติดต่อได้ที่

• Facebook : https://www.facebook.com/naradee.STORE
• Line : @naradee
• Tel : 080-804-5445 (ทุกวัน เวลา 11.00 น. - 19.00 น.)